Księga Rodzaju przekazuje religijną interpretację prawdy o stworzeniu. Miała ona służyć pomocą w zdefiniowaniu tożsamości narodu wybranego (Izraela). Chrześcijanie przyjmują religijne dziedzictwo Izraela, ale swą tożsamość kształtują na związkach z Bogiem, który objawił się w Jezusie Chrystusie. Przy ich zgłębianiu niezbędna jest pamięć o tym, że Księga Rodzaju znajduje się na początku wielkiego zbioru ksiąg, które zarówno Żydzi, jak i chrześcijanie uważają za święte. Poszukując w Biblii religijnej interpretacji dziejów świata i człowieka, trzeba mieć przed oczyma wiodące tematy tej księgi. Są nimi:

1. Stworzenie świata i człowieka zostało przez Boga zaplanowane; stworzenie jest uporządkowane i dobre (Rdz 1).
2. Ludzie zostali stworzeni na obraz Boga i włączeni w Jego służbę (Rdz 1, 26-30;2, 15-17).
3. Bóg wspiera (błogosławi ludzi) (Rdz 1, 21; 1, 28; 5, 2; 9, 1; 12, 3; 26,24; 27, 29; 48, 1-16.
4. Grzech jest odwróceniem się człowieka od Boga (Rdz 4, 1-16). Tekst jest refleksją na temat pokusy do grzechu i jego władzy nad człowiekiem.
5. Bóg zarówno karze człowieka, jak i mu przebacza (Rdz 32).
6. Izrael został w szczególny sposób wybrany przez Boga (Rdz 12, 1-3; 15, 1-6; 17, 1-8; 28, 10-22).
7. Biblijne opowiadania przybliżają dzieje obietnicy (Rdz 27, 27-29; 35, 10-12).
8. Bóg korzysta z krętych ścieżek, aby iść prostą drogą. Obrazuje to postępowanie Boga (Rdz 25, 27-34; 27, 1-45).
9. Treść księgi stanowią opowiadania o wierze i zaufaniu Bogu (Rdz 15, 1-6).
10. Księga zwraca uwagę na znaczenie kultu. Wzorem jest połączenie odpoczynku w dzień szabatu ze stworzeniem.

BLISKI LUDZIOM BÓG

Autorzy Księgi Rodzaju, opowiadając o początkach świata i człowieka, ukazują Boga, który nie jest jedną z sił natury, jak to ma miejsca w mitach i hymnach Biskiego i Dalekiego Wschodu. On zamiast walczyć, zaczyna mówić i na Jego słowo wszystko zaczyna istnieć. Księga Rodzaju rozumie historię jako miejsce zbawienia ludzi. W niej dokonują się zbawcze wydarzenia. Dla Żydów centralnym wydarzeniem zbawczym jest wyjście narodu z niewoli egipskiej, a dla chrześcijan śmierć krzyżowa i zmartwychwstanie Jezusa.
Troska Boga o tożsamość religijną ludzi przewija się przez wszystkie księgi zarówno Starego, jak i Nowego Testamentu. Prorocy zwalczając bóstwa niezdolne do tego, by przynieść człowiekowi ocalenie, przypominają prawdę, że to JAHWE jest Stwórcą świata (np. Am 4, 13; 5, 8; Jr 10, 6-16). Poemat o stworzeniu świata z Księgi Rodzaju stał się podstawą do refleksji teologicznej przekazanej w księgach Przysłów, Psalmów, Syracha, Mądrości, Machabejskich. Ich autorzy ukazują mądrość Boga powołującego wszystko do istnienia. Podkreślają bezmiar Jego wolności i transcendencji. Suwerennie wolny Stwórca nie wywiera żadnego przymusu na swoje stworzenie. Szanuje zarówno autonomię praw natury, jak i wolne decyzje człowieka. Natura, np. gwiazdy, nie ma w sobie – w odróżnieniu od tego, co mówią o nich mity – nic boskiego. Pełni ona jedynie określone funkcje w całym wszechświecie. Jeszcze inaczej jest z ludźmi. Pozostają oni w służbie Bożego dzieła stworzenia.

CZŁOWIEK W BOŻYM DZIELE STWORZENIA

Próbując opisać miejsce człowieka we wszechświecie, przypisuje się mu różne określenia. Nazywa się go: homo faber – człowiek wytwórca, twórca; homo sovieticus – człowiek sowiecki; homo economicus – człowiek ekonomiczny, gospodarujący; homo ludens – człowiek bawiący się, aktor; homo viator – człowiek wędrowiec, podróżny, pielgrzym. Każda z tych nazw wskazuje na przyjmowaną koncepcję człowieka, co oznacza, że postrzega go tylko z jednej perspektywy. W postrzeganiu człowieka nie może zatem zabraknąć także perspektywy religijnej. Kształtuje ona, bardziej aniżeli inne sposoby patrzenia na człowieka, „zdumienie” nad tajemnicą miłości Boga, która swój szczyt osiągnęła w dziele zbawczym Jezusa Chrystusa. W Nim człowiek odnajduje swoją wielkość i godność, wartość swego człowieczeństwa i sens istnienia w świecie. Jan Paweł II przekonywał, że człowieka nie można zrozumieć bez Chrystusa.

Ruah

Duch Boży unosił się nad wodami...
(…)

Zatoka lasu zstępuje
w rytmie górskich potoków
ten rytm objawia mi Ciebie,
Przedwieczne Słowo.
Jakże przedziwne jest Twoje milczenie
we wszystkim, czym zewsząd przemawia
stworzony świat...
(…)

Potok się nie zdumiewa, gdy spada w dół
i lasy milcząco zstępują w rytmie potoku
– lecz zdumiewa się człowiek!
Próg, który świat w nim przekracza,
jest progiem zdumienia.
(Kiedyś temu właśnie zdumieniu nadano imię „Adam”.)

Był samotny z tym swoim zdumieniem
pośród istot, które się nie zdumiewały
– wystarczyło im istnieć i przemijać.
Człowiek przemijał wraz z nimi
na fali zdumień.

Zdumiewając się, wciąż się wyłaniał
z tej fali, która go unosiła,
jakby mówiąc wszystkiemu wokoło:
„zatrzymaj się! – masz we mnie przystań”
„we mnie jest miejsce spotkania
z Przedwiecznym Słowem” –
„zatrzymaj się, to przemijanie ma sens”
„ma sens... ma sens... ma sens!”

(Jan Paweł II, Tryptyk rzymski, cz. I: Strumień, fragment Zdumienie)